Gabe Newell và Tim Sweeney đóng góp gì cho làng game, và ai giàu hơn?

Phụ Lục

• Chuyện làm game
• Chuyện phát hành
• Gabe Newell, Tim Sweeney với game thủ
• Ai giàu hơn?

Chuyện làm game

Valve của Gabe Newell và Epic Games của Tim Sweeney là hai gã khổng lồ phân phối trong làng game, nhưng thật ra họ còn là những người khổng lồ ở một vài lĩnh vực khác. Trong eSports, 8 trong 10 giải đấu có tiền thưởng nhiều nhất thuộc về họ - trong khi Dota 2 không ngừng phá vỡ kỷ lục về quỹ giải thưởng mỗi năm (và hứa hẹn sẽ phá mạnh vào năm sau khi quỹ giải thưởng được gom từ Codex của cả 2020 lẫn 2021), Fortnite cũng có những giải đấu với số tiền thưởng mà nhiều giải eSports khác chỉ có thể ngước nhìn.

Bên cạnh đó, cả hai cũng có những engine đặt nền móng cho vô vàn tựa game mà chúng ta thưởng thức. Dù trong thời điểm hiện tại engine mới nhất của Valve là Source 2 vẫn chưa được phổ biến rộng rãi, bộ engine Source của công ty này vẫn đã đem lại cho chúng ta một binh đoàn game Half-Life, những Garry’s Mod, Left 4 Dead, Counter-Strike, Insurgency, Black Mesa,… và cả Vindictus mà Mọt tui từng một thời mê mẩn.

Source 2 hiện chỉ mới có 4 tựa game (do chưa được phát tán rộng rãi) là Dota 2, Dota Underlords, Half-Life: Alyx, Artifact, nhưng điều này hẳn sẽ sớm thay đổi. Valve vừa thực hiện đợt thử nghiệm beta đầu tiên cho các công cụ của Source 2 vào ngày 15/5 vừa qua, một động thái có thể là khởi đầu cho việc phát tán bộ engine này đến với các nhà phát triển game, mở đường cho một thế hệ game (và mod) mới.

Tech demo siêu ấn tượng của Unreal 5

Bên phía Epic, bộ engine Unreal của nhà phát triển này nay đã đến thế hệ thứ 5, với một bản tech demo cực kỳ ấn tượng vừa được ra mắt. Số lượng game chạy trên các bản Unreal nhiều không kể xiết, bao gồm đủ mọi thể loại từ bắn súng đến sinh tồn, từ nhập vai hành động đến mô phỏng, từ giải đố đến chiến thuật. Dòng game Gears of War mà họ khai sinh cũng cực kỳ hấp dẫn, và hiện đang được Microsoft phân nhánh sang những thể loại khác chẳng hạn tựa game chiến thuật theo lượt Gears Tactics vừa phát hành gần đây.

Epic cũng đang có nhiều hoạt động để mở rộng tầm ảnh hưởng của Unreal thông qua việc liên kết với cửa hàng Epic Games Store, hủy bỏ chi phí thuê engine cho những tựa game kiếm được dưới 1 triệu USD… Những cử chỉ này chắc chắn sẽ giúp tạo ra nhiều tựa game chạy trên nền engine Unreal hơn, đem lại cho Epic Games những khoản lợi nhuận mới từ việc bán asset (mô hình, texture...) cho Unreal Engine cũng như thu phí từ các tựa game indie đạt được thành công với doanh thu vượt mốc 1 triệu USD.

Chuyện phát hành

Trong lĩnh vực phát hành game, hai công ty của Gabe Newell và Tim Sweeney cũng đang kèn cựa nhau qua hai cửa hàng Steam và Epic Games Store. Steam là kẻ đi đầu trong việc đưa phân phối game lên mạng, và đã có 17 năm hoạt động với những tính năng mới không ngừng được đưa ra khiến nó trở thành chuẩn mực của việc phát hành game. Epic Games Store dù sinh sau đẻ muộn và thiếu thốn tính năng nhưng nhờ là “con nhà giàu,” họ mạnh tay vung tiền tạo lợi thế cạnh tranh và những tựa game miễn phí mà họ đã tặng từ khi mở cửa hàng đến nay có giá trị khoảng 2000 USD.

Các chiêu thức mua game độc quyền, tặng game miễn phí, giảm giá mạnh tay và coupon 10 USD đang kéo không ít game thủ về phía cửa hàng này, dù cũng tạo ra không ít “anti fan” chống đối do không thích các chiêu cạnh tranh này cũng như cái bóng của Tencent đằng sau Epic Games. Tuy nhiên, Epic Games đã nhiều lần xác nhận rằng con số 48% cổ phần là không đủ để Tencent ảnh hưởng đến quyết sách của Epic Games, và người nắm quyền lên tiếng vẫn là nhà sáng lập kiêm tổng giám đốc Tim Sweeney.

Cũng cần phải nhắc một điều là dù chiến thuật vung tiền mua game độc quyền của Epic có vẻ khá hiệu quả, Valve không áp dụng điều này để đem lại sức cạnh tranh cho Steam. Hồi tháng 7/2019, Gabe Newell từng nói rằng độc quyền không phải là ý tưởng hay cho cả nhà phát triển lẫn game thủ, nhưng ông hiểu rằng rủi ro mà các nhà phát triển nhỏ lẻ phải gánh chịu là một lý do khá hợp lý để họ chấp nhận hợp đồng với Epic. Ông cũng bày tỏ Valve sẵn sàng giúp đỡ các nhà phát triển trong mảng VR: “Chúng tôi có thể hấp thụ rủi ro tài chính tốt hơn một nhà phát triển VR mới, nên chúng tôi rất sẵn lòng trao cho các nhà phát triển những khoản đầu tư.”

Lý do mà Mọt nói đến chuyện Valve không mua game độc quyền là vì gần đây, một số game thủ tỏ ra hoang mang khi hay tin bản làm lại của Mafia 1 có tên Mafia: Definitive Edition sẽ độc quyền có thời hạn trên Steam. Quả thật trò chơi sẽ xuất hiện trước trên Steam còn Epic Games Store “phải đợi thêm vài tháng” (lời của nhà phát hành 2K), nhưng thực ra hoàn toàn không có chứng cứ nào cho thấy Valve vung tiền làm điều này. Đây có lẽ đơn thuần là quyết định của nhà phát hành 2K, trong khi một số tin đồn nói rằng do Epic không chịu phát hành game cùng ngày với Steam.

PC/CONSOLE

Gabe Newell, Tim Sweeney với game thủ

Trong một cuộc phỏng vấn khá cũ (khoảng 2008-2009), Gabe Newell cho thấy quan điểm của mình về game thủ chơi hàng crack. Theo ông, chuyện game thủ chơi bản crack không đáng quan tâm bằng chuyện độ ổn định của driver DirectX hay chuyện khóa nhầm tài khoản người dùng. “Một khi bạn tạo ra giá trị dịch vụ cho khách hàng, game lậu sẽ suy giảm. Kiểu như ‘Ồ, các anh vẫn làm điều gì đó cho tôi? Tôi sẽ không phiền chuyện phải trả tiền cho nó.’” Ông đưa ra ví dụ về chuyện game lậu tại Nga: khi Steam phát hành bản game tiếng Nga cùng lúc với bản tiếng Anh, thị trường Nga chuyển từ sàn game lậu hàng đầu thế giới thành thị trường game bản quyền lớn thứ 2 châu Âu chỉ sau Đức.

Trong một cuộc phỏng vấn sau đó vào năm 2011, Gabe Newell lặp lại quan điểm rằng game lậu là lỗi của nhà phát hành và dịch vụ. “Game lậu gần như luôn là vấn đề dịch vụ chứ không phải vấn đề giá cả. Nếu game lậu đem lại cho game thủ một trò chơi đó ở bất kỳ đâu, bất kỳ lúc nào, ngay trước máy tính của bạn; trong khi nhà phát hành hợp pháp nói rằng trò chơi đó bị khóa vùng, sẽ được phát hành chậm 3 tháng, chỉ có thể mua ở shop bán đĩa, vậy thì dịch vụ mà game lậu đem lại là giá trị hơn.”

Trong khi đó, sếp Epic Games từng nhiều lần làm mất lòng game thủ PC dù tự nhận công ty của mình là “công ty game PC.” Sau khi quay lưng với PC để làm game cho console được một thời gian vì “game lậu giết chết nhiều nhà phát triển giỏi,” hồi năm 2008 Tim Sweeney nói rằng dù giờ đây lượng người sở hữu PC là đông nhất trong lịch sử, PC không còn phù hợp để làm thiết bị chơi game vì có quá nhiều loại phần cứng và sự cách biệt về hiệu năng giữa PC rẻ tiền và hàng khủng. Theo ông, sự thống nhất về phần cứng của console khiến chúng “bỏ PC lại sau lưng” trong vai trò là một nền tảng chơi game, và khiến game thủ PC không được thưởng thức những Gears of War 2, 3 sau khi Gears 1 lên PC trước đó.

Quả thật nghe có lý – sự thống nhất này giúp các nhà phát triển không phải bỏ thời gian cân đo đong đếm hiệu năng của game và tối ưu nó cho 9981 kiểu cấu hình khác nhau, giúp họ tiết kiệm rất nhiều công sức và tiền bạc. Nhưng rồi Epic lại quay về làm game PC, dù Tim Sweeney vẫn tin chắc rằng làm game console có lời hơn. “Một vài game trong series Gears of War đã bán được hơn 6 triệu bản. Tôi không nghĩ rằng có bất kỳ một tựa game nào trên Steam bán được hơn 6 triệu bản” là những gì vị sếp này nói vào năm 2017 khi Epic quay về làm game PC. Trong trí nhớ của Mọt, ngay cả khi không tính tất cả các game của Valve, chúng ta vẫn có khá nhiều game thỏa mãn con số này.

Ai giàu hơn?

Một tìm kiếm Google đơn giản đem lại cho Mọt tui đáp án của câu hỏi này. Theo ước tính của Forbes, giá trị tài sản (net worth) của Gabe Newell hiện tại là 3,5 tỉ USD, đặt ông vào vị trí thứ 538 trong danh sách các tỉ phú giàu nhất thế giới. Con số này đã sụt giảm khá nhiều so với hồi tháng 10/2017 khi Gabe có net worth 5,5 tỉ USD và nằm trong danh sách 100 người giàu nhất nước Mỹ.

Trong khi đó, nhà sáng lập Epic Tim Sweeney đang có net worth tăng vùn vụt trong thời gian qua nhờ khả năng hốt bạc của Fortnite Battle Royale và sự thành lập của Epic Games Store. Cụ thể, sự thành công của Fortnite giúp Epic huy động được 1,25 tỉ USD đầu tư từ các tổ chức bên ngoài vào tháng 10/2018, bản thân game cũng đem về cho Epic 1,8 tỉ USD doanh thu trong năm 2019. Vì vậy, giá trị tài sản của Tim Sweeney được ước tính vào khoảng 4,5 tỉ USD.

Dù những con số này đưa Tim Sweeney ra đằng trước Gabe Newell trong danh sách các tỉ phú giàu nhất thế giới, cuộc đua giữa hai nhà phát hành game hẳn sẽ còn dài. Trong khi Epic đang thách thức Steam bằng các đợt giảm giá hoành tráng, coupon 10 USD và những tựa game bom tấn miễn phí như GTA V, Civilization 6 (và Borderlands 1, Ark: Survival Evolved theo tin đồn), Steam vẫn cứ tiếp tục tập trung vào việc phát triển dịch vụ phục vụ cho game thủ của mình, chẳng hạn tính năng “khách hàng trung thành” vừa bị tiết lộ gần đây.