Phụ Lục
Trong bài viết trước, chúng ta đã nói về BioWare, những engine được nâng cấp xoành xoạch và những game hấp dẫn họ phát triển. Cũng trong khoảng thời gian này, Bethesda phát triển mạnh mẽ nhờ dòng game The Elder Scrolls và việc mua lại bản quyền thương hiệu Fallout (dù kèm theo một mớ bòng bong những tranh cãi về bản quyền) để tung ra Fallout 3. Tuy nhiên lịch sử của RPG không chỉ là sự thành công của Bethesda hay BioWare, mà còn được tạo thành bởi những thành công hoặc thất bại của nhiều studio khác.
Những trường hợp thành công như BioWare và Bethesda thật ra là ngoại lệ hiếm hoi, bởi nhiều công ty khác bước vào thế kỷ 21 bằng cách… phá sản. Interplay, người dẫn đầu thể loại RPG ngày nào đang làm ăn thua lỗ, khiến rất nhiều người nhảy khỏi con thuyền đang chìm này, chẳng hạn các cựu binh Black Isle thành lập Obsidian Entertainment, hay đội ngũ làm Fallout 1 và 2 thành lập Troika Games. Đây là một thời kỳ gian nan cho RPG bởi dù một số game theo phong cách cũ vẫn thành công, game thủ đang nhìn thấy một làn sóng những tựa game có lối chơi mới lạ, khác hẳn với những gì họ đã quen thuộc trong gần 20 năm trước đây.
Những tựa game mới lạ đó là gì? Trên PC, chúng ta có Deus Ex của Ion Storm, một tựa game kết hợp RPG với FPS – điều chưa ai từng thử nghiệm trước đây, và thành công rực rỡ với hàng chục giải thưởng. Phiên bản kế tiếp của Deus Ex là Invisible War thậm chí còn bán chạy hơn nữa, dù nó bị chỉ trích khá nhiều vì đội ngũ phát triển cố gắng đưa nó lên Xbox, một hệ máy với sức mạnh xử lý thua xa PC. Trên PC, bạn có thể đi khắp hòn đảo Liberty của New York, nhưng trên Xbox, game thủ sẽ phải nhìn thấy màn hình loading một lần mỗi… 30 giây trên khu vực này. Thêm vào đó, tay cầm Xbox cũng khiến việc trải nghiệm trò chơi rất khó khăn so với chuột + bàn phím.
Nhưng ít ra đội ngũ Ion Storm còn kiếm được tiền nhờ sự thành công của hai bản Deus Ex trên PC. Studio Troika của các cựu binh Fallout thử kết hợp Fallout với fantasy và tạo ra một tựa game có cái tên đọc muốn trẹo lưỡi là Arcanum: Of Steamworks And Magick Obscura (2001). Cái tên sặc mùi “nerd, geek” này buồn cười đến mức các game thủ đùa rằng khi nghe tên game, sự trinh trắng của họ quay trở lại!
Sau Arcanum, Troika muốn trở về với Dungeon & Dragon truyền thống bằng cách phát triển The Temple of Elemental Evil (2003). Trò chơi này nửa dở nửa hay, nhưng nó đem lại cho game thủ một cú shock khi cho phép nhân vật nam có thể cưới người đồng giới. Điều này tốn không biết bao nhiêu giấy mực và nước bọt của game thủ lẫn báo giới.
Sau hai tựa game không thật thành công, Troika quyết định hốt cú chót bằng Vampire: The Masquerade: Bloodline. Họ học hỏi từ Ion Storm khá nhiều trong quá trình phát triển trò chơi này, vì thế nó thường được ví như phiên bản quỷ hút máu của Deus Ex. Trò chơi có nội dung đen tối và “người lớn” (không phải những hình ảnh thiếu vải) cùng những tình tiết đau buồn, khiến game thủ giật mình vì những gì hành vi của mình tạo ra. Nó không quá được lòng đại chúng, thất bại sau khi phát hành nên Troika buộc phải phá sản. Dù vậy, Vampire vẫn sống sót bằng sự ủng hộ của các fan “hardcore”, bằng những bản patch do cộng đồng tạo ra và bằng lời truyền miệng của những người đam mê nó.
Trong phần trước của loạt bài Lịch sử của RPG này, Mọt đã nhắc đến CD Projekt Red và The Witcher, nhưng giờ là dịp để chúng ta nói rõ hơn về họ. Ngày nay, dù có phải là fan RPG hay không game thủ cũng đều biết đến The Witcher, nhưng trước khi nó ra đời, chẳng mấy ai bên ngoài Ba Lan biết đến mẩu truyện ngắn và series tiểu thuyết cùng tên.
The Witcher 1 khá hấp dẫn, nhưng thật ra nó cũng không hoàn hảo. Trò chơi có nhiều tính năng lỗi thời hoặc không phù hợp với gameplay, chẳng hạn việc thu thập các cô nàng dưới dạng những thẻ bài, hay tìm kiếm những quyển sách ngày càng đắt giá để Geralt có thể làm nhiệm vụ chúng cung cấp. Nhiều nhược điểm tồn tại trong lối chơi của The Witcher 1 buộc CD Projekt Red phải tạo ra hẳn một bản Enhanced Edition để biến nó thành một game hấp dẫn hơn.
The Witcher 2: Assassins of King là bằng chứng cho thấy sự khác biệt giữa CD Projekt Red với những studio khác. Họ đọc những lời phàn nàn của game thủ về tựa game đầu tiên rồi khắc phục tất cả, biến The Witcher 2 thành một trò chơi vượt ngoài mong đợi của mọi người. Những cảnh nóng trong game cũng không chỉ được tạo ra để game thủ “đã mắt” – họ có thể tìm phim cấp 3 trên Google – mà là một phần của cốt truyện, để phục vụ cho cốt truyện, hoặc để nói lên một điều gì đó về các nhân vật trong game.
Từ những kinh nghiệm có được từ hai tựa game đầu, CD Projekt Red đã tạo ra The Witcher 3: Wild Hunt, một tựa game tuyệt vời. Nó có một thế giới tuyệt đẹp, với kịch bản đầy những tình tiết xúc động, sâu sắc và những nhân vật tưởng chừng bằng xương bằng thịt chứ không phải là các pixel. Nó có lẽ là một trong những tựa game hấp dẫn nhất, không chỉ bó buộc trong khuôn khổ RPG, và đưa CD Projekt Red lên ngang tầm với BioWare hay Bethesda – hoặc còn có phần hơn sau những sai lầm mà hai studio này mắc phải trong những năm gần đây.
Một vài studio khác cũng đã tái hiện được con đường thành công của CD Projekt Red, chẳng hạn Larian cùng series Divinity. Sau khi Divine Divinity (2002) bị chê bai, Divinity 2 (2009) bị mắng xối xả vì làm ẩu, họ có Divinity: Dragon Commander (2013) khá hơn hẳn nhờ ý tưởng độc đáo và lối chơi thú vị. Thật ra, Mọt tui vẫn còn nhớ mình từng đọc bài đánh giá khen ngợi nó trên tờ tạp chí PC Game.
Sau Divinity: Dragon Commander, Larian mới thực sự bước lên đỉnh cao danh vọng với dự án Divinity: Original Sin trên Kickstarter. Trò chơi được đánh giá là một trong những RPG hấp dẫn nhất vào thời điểm ra mắt. Sự thành công của nó dẫn đến sự ra đời của Divinity: Original Sin 2, một tựa game đầy tham vọng và đã thành công thực hiện những tham vọng đó. Hai phiên bản Original Sin này khiến Larian trở thành một ngôi sao mới của làng RPG, và có lẽ họ đã ghi tên mình vào bài viết "Lịch sử của RPG" mà Mọt tui sẽ thực hiện sau khoảng... 10 năm nữa.
Trong những năm gần đây, có thể nói rằng làng RPG đang trỗi dậy một lần nữa sau những năm suy thoái đầu thế kỷ 21. Nhờ sự đam mê của game thủ và nguồn vốn từ nhà phát triển hoặc các nền tảng gọi vốn cộng đồng, nhiều series cũ lẫn mới đang dần được hồi sinh. Trong số những cái tên như The Bard’s Tale, Shenmue, System Shock, Shadowrun, Wasteland, Pillars of Eternity, Grim Dawn, Darkest Dungeon… đã và sẽ có rất nhiều tựa game RPG hấp dẫn tiếp tục ra đời, để game thủ chúng ta có thể tiếp tục thả hồn mình theo những giấc mơ.