Phụ Lục
Với các game thủ Việt, có thể cái tên GameStop không phải là quá xa lạ. Ngay cả khi chúng ta chưa từng một lần mua game tại đây, tên tuổi của chuỗi cửa hàng bán game lớn nhất thế giới này đã lan xa từ Mỹ sang tận Việt Nam. Đây là nhà bán lẻ có thể xem như tương đồng với Steam trong lĩnh vực bán lẻ game, chỉ khác là họ bán đĩa vật lý – những thứ bạn có thể chạm đến được. Từng có thời nhà phát hành này thống trị thị trường bán lẻ game ở Mỹ, đến mức khi nghĩ tới mua game, game thủ sẽ nghĩ ngay đến GameStop.
Nhưng điều đó không còn đúng kể từ khi internet và các nền tảng phát hành game qua internet lên ngôi. Doanh số của GameStop ngày càng bị thu hẹp, trong khoảng 6 tháng vừa qua họ gần như đứng bên bờ vực – giá trị cổ phiếu của họ rơi từ 15 USD vào tháng 1 xuống còn 5 USD vào tháng 7 này, và chưa có dấu hiệu tăng trở lại. Tuy nhiên sự cạnh tranh từ Steam hay các nền tảng phát hành online khác không phải là lý do duy nhất khiến GameStop suy thoái, mà đây là hậu quả của một loạt lý do khách quan lẫn chủ quan. Trong bài viết này, Mọt sẽ điểm lại những sai lầm đã khiến GameStop rơi vào tình cảnh hiện tại.
Đó là khi thế hệ console hiện tại bắt đầu được đưa ra thị trường. Cả Xbox One và PS4 đều có một thay đổi lớn: tất cả những tựa game được phát hành trên hai nền tảng này đều sẽ được phân phối qua internet, cụ thể là trên Xbox Live và PlayStation Network. Đây là một vấn đề lớn không chỉ cho GameStop mà còn cho các nhà bán lẻ đĩa game khác, nhưng GameStop chịu ảnh hưởng nặng nhất vì nền tảng chính của họ là đĩa game. Với việc “số hóa” game, họ đối mặt với nguy cơ tương tự như những gì mà iTunes, Spotify gây ra cho ngành công nghiệp đĩa nhạc.
Vấn đề là GameStop không nhận thấy được nguy cơ này, và họ chẳng buồn hành động. Thay vì tìm giải pháp hòa nhập vào thị trường mới mẻ này, GameStop chọn một hướng đi mới: bán di động.
Cũng trong năm 2013, họ bắt đầu mua hàng loạt cửa hàng bán lẻ điện thoại di động và chi trả rất hào phóng. Trong khoảng thời gian từ 2013 đến 2016, GameStop mua gần… 1.500 cửa hàng bán điện thoại dưới tên gọi chung Spring Mobile, với tổng chi phí ước tính khoảng 1,5 tỉ USD. Họ hi vọng rằng mỗi cửa hàng sẽ đem về khoảng 1 triệu USD doanh thu mỗi năm, và phần trăm lợi nhuận sẽ nằm ở mức 2 con số.
Dĩ nhiên là điều đó đã không xảy ra. Từ chỗ là một công ty với hàng núi tiền mặt trong ngân hàng và không nợ nần thua lỗ, họ bắt đầu gánh những khoản nợ khổng lồ vì Spring Mobile. Đến năm 2018, gánh nặng từ chuỗi cửa hàng này quá lớn buộc GameStop phải bán chúng đi, và tất cả những gì họ thu về là khoảng 700 triệu USD tiền mặt. Họ lỗ 800 triệu USD, đó là còn chưa tính đến chi phí vận hành và lương bổng cho nhân viên của Spring Mobile trong suốt khoảng thời gian 5 năm hoạt động.
Dù thua lỗ với mảng kinh doanh điện thoại, cổ phiếu GameStop vẫn có giá trị 16 USD vào cuối năm 2018. Một số nhà đầu tư tỏ ra có hứng thú với việc mua lại những cổ phiếu này để sở hữu GameStop, nhưng bản thân các nhà đầu tư đó không thể thuyết phục được ngân hàng giải ngân cho thương vụ của họ.
Có một vài lý do giải thích cho quyết định của các ngân hàng, nhưng có lẽ lý do quan trọng nhất là bởi vì vào cuối năm 2018, chưa ai biết được tương lai của game console sẽ ra sao. Liệu những chiếc máy PlayStation và Xbox mới có đầu đọc đĩa hay không? Nếu chúng không được trang bị đầu đọc đĩa, tức là sẽ chẳng có đĩa để bán, đồng nghĩa với chuyện “cắt cơm” GameStop. Bây giờ là tháng 7/2019 và chúng ta đã biết rằng cả PS5 lẫn Xbox Scarlett đều có đầu đĩa, nhưng đã quá trễ.
Bởi GameStop không thể bán cổ phiếu của mình vào thời điểm đó, sức hấp dẫn của công ty này trong mắt các nhà đầu tư biến mất, khiến giá cổ phiếu của họ tụt không phanh từ 15 USD xuống 10 USD vào ngày 29/1, sau đó lại tụt thêm 5 USD nữa vào ngày 5/6, và chưa thể gượng dậy cho đến lúc này. Giá trị của GameStop giờ đây chỉ vào khoảng 543 triệu USD. Có lẽ cũng chính vì sự sụt giảm này mà tổng giám đốc cũ của công ty là ông Mike Mauler chỉ ngồi được trên chiếc ghế của mình có 3 tháng.
Dù thông tin về sự tồn tại của đầu đọc đĩa trong PS5 và Xbox Scarlett được đưa ra khá trễ, nó cũng có thể giúp GameStop tồn tại thêm được một thời gian. Cũng như fan phim ảnh vẫn thích mua Blu-Ray còn fan nhạc mua CD hoặc đĩa than, vẫn có nhiều game thủ muốn có một hộp đĩa cầm nắm được trên tay mình. Mảng kinh doanh đĩa của GameStop chắc chắn sẽ không trở lại được với thời kỳ đỉnh cao, nhưng game thủ vẫn cần họ để mua game. Có thể nói rằng việc kinh doanh đĩa game cũng giống như một cục nước đá đang tan dần, nhưng có lẽ chúng ta sẽ còn phải chờ thêm… 7-10 năm để nó tan hết.
Tags:
